Smederij Bos
1902 - 1934
Jan Bos geboren in 1876 bracht zijn jeugd door aan de Carolieweg. Zijn vader Jacob Bos was daar boer, maar Jan voelde niets voor het boerenbedrijf, hij wilde smid worden. Bos werd dan ook smidsknecht bij Jan Smeda te Eibertsburen. In die tijd rond 1900 betekende
het, dat hij dat hele eind moest lopen, maar dat duurde niet lang. De jonge Jan maakte een heel bijzondere fiets: met een groot voorwiel en een klein achterwiel.
Tolbert
In Eibertsburen waren er voor hem geen vooruitzichten zodat Jan Bos - via de Nietap, waar hij nog even heeft gewerkt – bij smid Durk Hendriks Nijhoff te Tolbert in dienst trad. In 1902 veranderde er veel voor Jan Bos hij nam de smederij over van Nijhof en trouwde kort daarop met Janna Meelker.
1912
Het huis aan de Hoofdstraat 50 is in 1912 in opdracht van Jan Bos gebouwd. Het oude huis was van voor 1800 en ook toen als smederij in gebruik. Nijhoff was eigenaar van 1872 tot 1901
Het werk van de smid
Van een smid werd verwacht dat hij de onmogelijkste dingen kon smeden. Van kookkachels, doofpotten, eggen, schoffels tot ploegen en ankers voor de timmerman. Bos maakte hoepen voor de houten wielen van de boerenwagens, in opdracht van stelmaker Tiesema, die naast de smederij woonde zoals het geval was in de meeste dorpen in het Westerkwartier.
De vooruitgang
In 1920 kwam er een grote verandering, de elektriciteit deed zijn intrede in Tolbert. Dat bracht weer ander werk mee, evenals de komst van de waterleiding. Het beroep van loodgieter kwam naast dat van smid te staan. Nog later voltooide het aardgas de omwenteling in het bedrijf van Bos.
De 2de en laatste generatie
1934 – 1963
In 1906 was er bij de familie Bos een zoon geboren, Jacob, die in 1934 de smederij van zijn vader overnam. Hij trouwde met Antje Hulshoff, die de winkel voor haar rekening nam. Het echtpaar kreeg twee kinderen, Trijntje Janke (1934) en Jan geboren in 1937.
Jacob Bos was naast smid, gediplomeerd hoefsmid, uit de hele omgeving kwam men met de paarden naar smid Bos. Hij had een hele beste noodstal, waar ook de lastigste paarden nieuwe hoefijzers onder kregen.
Zijn zoon Jan hielp mee de paarden vast te houden, ‘nooit los laten’, dat was het devies van zijn vader.
Hiernaast Jan, (1937) , zoon van Jacob, met een pony van de kermis in Tolbert.
Jan voelde niet voor het smidsvak, hij is onderwijzer geworden
Studie
Vroeger was er geen scholing, men leerde het vak bij een baas. Toch heeft Jacob Bos naast het diploma van hoefsmid de nodige papieren moeten behalen. Toen met de aanleg van elektriciteit en waterleiding werd begonnen, moest hij hiervoor cursussen volgen en hij slaagde daarvoor met vlag en wimpel.
1963 – 1985
In 1963 verhuisde de familie Bos naar de Zuiderweg nummer 20, waar Jacob Bos begon met zijn hobby: SIERSMEDEN. Zonder zich op het siersmeden te hebben toegelegd, werden er veel mooie dingen gemaakt. Het meesterwerk hangt bij zijn zoon Jan in huis, de kerk van Tolbert, nagemaakt op schaal van 1:100.
Latere bewoners van het pand
In 1963 werd het bedrijf en huis Hoofdstraat 50 verhuurd aan Willem J. Buist, gehuwd met Bertha Kram, die het pand in gebruik nam als loodgieterbedrijf. De kinderen van het echtpaar Buist, Anneke (1964), Jan W. (1968) en Ingrid J. (1972) zijn hier alle drie geboren.
Na diverse eigenaren is het huis momenteel nog eigendom van fotograaf Alfred W. Oosterhuis.
Rekening uit 1947
Bron: Jan Bos, Leekster Courant, Fokje Zwart
