Hoofdstraat 16 - Achtergrond
Artikelindex
KOOPAKTE
In de oudste te vinden koopakte (1915) verkoopt Jan Bandringa Menzezoon, landbouwer, wonende te Tolbert aan Jannes Feringa, landeigenaar en Pietje Lammerts van der Zwaag, echtelieden,samen wonende te Grootegast: Eene Burgerbehuizing met erf en tuin, staande en gelegen ten Zuiden van en aan de straat te Tolbert. De verkoper had het pand aangekocht op een publieke veiling den vierentwintigsten Augustus 1900 en elf. Deze koop en overdracht is aangegaan voor eene som van Tweeduizendvierhonderden vijftig gulden.
Getekend: J.M. Bandringa Js. J. Feringa
EIGENAREN
1830 – 1845 Anne Alberts Berghuis
1845 – 1852 Melle Johannes Nijenhuis
1852 – 1862 Engberts Pieter v.d. Linde Koopman
1862 – 1887 Doetje Pieters Heringa / Winkelierster
1887 – 1898 Halbe Alberts / landbouwer
1898 Tjerk Boonstra/koopman
1898 – 1911 Pieter Faber
1911 – 1915 Jan Bandringa Menze z’n Landbouwer
1915 – 1919 Jannes Feringa
1919 – 1947 Hedde Heddes Cazemier / Landbouwer
1947 – 1966 Hendrik Ottema /Winkelier/postbesteller
1966 - Abel Ottema/Employé
2004 - Edwin Wilhelmus Josephus Geboers
In 1830 woonden Jan Harms Koning geboren in 1800 te Tolbert en zijn echtgenote Tetje de Vries, geboren te Damwoude in het huis. De familie bestond verder uit hun kinderen: Jakob, Harm, Jenne, Hielke (1828),Grietje en Willem (1832) Koning.
Jan Harms Koning was schoenmaker van beroep.
In 1890 woonde in dit pand, Jan Jacobs(1826) en Roelina van der Schaaf, geboren in 1829 te Marum met hun kinderen: Anke (1861), Harm (1867) en grietje geboren 1871 in Leek.
Egbert Bekkema en Anna Zachtleven hebben hier één jaar gewoond met hun kinderen: Auktje, Taitje, Harm, Hindrik, Hillebrand, Anna, Jannes en Betjes.
Daarna betrok Pieter Harms Faber in 1898 het door hem gekocht huis. Hij was
getrouwd met Bouwina Kazemier en ze hadden één zoon Hedde die geboren was in 1884 te Marum. Pieter Faber was in 1824 in Den Ham geboren en gestorven 23 oktober 1910.
Het huis werd verkocht aan Jan Bandringa en de nieuwe huurders werden de weduwe van Jacob Auwema, Hunje Bos en haar kinderen: Jan en Aaltje Auwema.
Vanaf 1912 waren de Huurders:
Klaas Zijl (1877) Slochteren
Johanna Alberda ( 1875) Slochteren
Jan Zijl (1906) Slochteren
1913:
Jan Christiaan Veeze (1839) Dwingelo
Jantje Cazemier (1948( Tolbert
Onne Cazemier (1874) Grootegast
1914:
Pieter Roede (1878) Roden en Martha Klaziena de Graaf (1877) Leek en hun kinderen Martje (1900 geboren te Hoogezand, Geert (1903) ook geboren in Hoogezand en Rielina Jantina Marta Roede geboren in 1910 te Slochteren.
In 1915 kochten Jannes Feringa (zie akte) en zijn vrouw dit huis en gingen er wonen tot 1919 waarna het werd verkocht aan Hedde Heddes Cazemier, die eigenaar bleef tot 1947.
Als huurder kwamen er te wonen Hedde Gerrit Cazemier (1893) en Aaltje Auwema ( 1893)met hun zoon Hedde Jan Cazemier die in datzelfde jaar 1919 was geboren in Tolbert.
Daarna heeft Berent Cazemier, geboren in 1852 te Leek er gewoond van 1927 tot 1931.
Pieter de Vries (1905), geboren in Marum was de volgende huurder. Hij was van beroep typograaf o.t.w. boekdrukker. Hij woonde er met zijn vrouw Fetje de Wagt geboren in 1907 te ’s Gravenhage en zijn zoon Pietje de Vries geboren in 1934 in dit
huis. Hij had een klein boekwinkeltje in het pand gemaakt.
In 1936 kwamen Hendrik Ottema (1909) en Antje Heijs (1906) in het huis wonen met hun zoon Abel (1934) en dochter Grietje (1936) als de volgende huurders. Later in 1946 is Sander hier geboren.
Het volgende artikel stond in de Leekster Courant:
TOLBERT. – De heer Ottema heeft zijn manufacturenzaak aanmerkelijk verfraaid, gemoderniseerd en uitgebreid. De heer Ottema moest uitbreiding van zijn winkel hebben en heeft daarom een gedeelte van het woonhuis er bij betrokken, zodat hij nu vele artikelen op overzichtelijke wijze kan exposeren. Ook de etalage is vergroot. Een mooi pand aan onze hoofdstraat, waarmee we deze jonge man van harte feliciteren.
In 1947 hebben Hendrik Ottema en Antje Heijs het huis gekocht, maar nu als:
Een winkelhuis met erf en tuin te Tolbert Kadastraal bekend sectie
H nummer 2449, groot volgens het kadaster 4 are.
DISTRIBUTIESTAMKAART
Voor de winkeliers moet het rond 1940-1945 ook moeilijk zijn geweest. Je kwam met heel veel regels in aanraking, zoals de
bonkaarten.
De Eerste Distributiestamkaart werd vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland ingevoerd. De kaart uitwisselen met anderen (familieleden en anderen) was verboden.
De Tweede Distributiestamkaart werd door de Duitse bezetter ingevoerd om de duizenden onderduikers van voedsel af te snijden. (Deze mensen zaten veelal ondergedoken, omdat zij niet voor de Duitse bezetter wilden werken in Duitsland). Wie immers geen stamkaart had, kon geen bonnen krijgen en dus ook geen voedsel en andere goederen kopen.
Om aan de Tweede Distributiestamkaart te komen, moest men zich eerst bij de overheid melden met het Persoonsbewijs. Was dit in orde (er waren wel vervalsingen in omloop), dan kreeg het Persoonsbewijs en de Stamkaart een controlezegel opgeplakt. Zat men ondergedoken (deze mensen hadden veelal een vervalst Persoonsbewijs), dan kon men zich niet legaal melden en dus verkreeg men geen stamkaart en dus ook geen distributiebonnen. Deze maatregel werd door het Ambtenarenverzet zorgvuldig gesaboteerd.
Tot irritatie van de Duitse Overheid bleken er uiteindelijk meer stamkaarten verstrekt dan de bevolking volgens haar groot was, zonder dat duidelijk was waar gefraudeerd was.
Verzetsgroeperingen gingen dan ook tijdens de oorlog over tot het overvallen van de kantoren waar de bonnen werden bewaard, de distributiekantoren. De aldus verkregen bonnen werden verdeeld onder personen die onderduikers hadden, zodat men extra voedsel voor de onderduikers kon kopen.
Uit de Leekster Courant van 11 oktober 1963:
TOLBERT. De heer H. Ottema, besteller bij de P.T.T. alhier, herdacht j.l. maandag zijn 25-jarig ambtsjubileum.
Hoewel de jubilaris er geen ruchtbaarheid aan wilde geven, lekte het toch uit en hij mocht vele gelukwensen in ontvangst nemen. Ook de directie uit Groningen liet zich niet onbetuigd en bood bij de gelukwensen de gebruikelijk cadeaus aan.
De heer Ottema die gedurende deze vijf en twintig jaar steeds in Tolbert werkzaam is geweest, ontving deze geschenken zeer dankbaar. Ook de collega’s droegen het hunne er toe bij, dit zilveren jubileum goed te doen slagen.
Voor de familie Ottema werd het een onvergetelijke dag.
In 1967 hebben Hendrik Ottema en Antje Heijs een nieuw huis gebouwd aan de Hoofdstraat 39 en is hun zoon Abel (1934) op nummer 16 komen wonen samen met zijn vrouw Froukje Turksema (1938) geboren te Roden. Hier zijn hun beide dochters Jantje en Henderika geboren, respectievelijk in 1968 en 1972. Abel was P.T.T. ambtenaar en Froukje runde de manufacturenzaak.
Ottema’s Manufacturenhandel
Opheffingsuitverkoop van 19 november tot 31 december 1980
In 2004 heeft Froukje Ottema het huis verkocht en de volgende eigenaar/bewoner werd Edwin Wilhelmus Josephus Geboers en mevrouw Roelofke Rolinka Eenling.
